فرش ایرانی، نماد هنر و فرهنگ کهن این مرز و بوم است. قالی های اصیل ایرانی در کل جهان از محبوبیت ویژه ای برخوردار هستند، به طوری که اکثر مواقع مشابه آن را کشورهایی مانند هند، پاکستان، ترکیه و چین تقلید می کنند. قالی‌ها و فرش‌های نفیس ایران، طرفداران فراوانی در سراسر جهان دارند. هر قالی و فرش ایرانی واقعاً منحصر به فرد بوده و سرشار از خلاقیت های گوناگون است و همین باعث محبوبیت آن می شود. اگر می خواهید به خانه یا محل کار خود رنگی لوکس بدهید، فرش ایرانی این کار را با کمال میل انجام می دهد.
فرش هریس یکی از نمادهای هنر و مردم ایران در جهان است. که نقش و نگارهای هندسی و خاص آن، علت اصلی محبوبیت این فرش در جهان را نشان می دهد. شهرستان هریس که در استان آذربایجان شرقی قرار دارد به خوبی نشان می دهد که هنر قالی بافی و فرش دستباف در این استان تنها معطوف به شهر تبریز نیست و فرش های هریس توانسته اند از طرح های متنوعی استفاده کنند.
هریس کجاست؟
فرش هریس در شمال غربی ایران و در شهر هریس در 65 کیلومتری تبریز بافته می شود. در مجموع سی شهر و روستا با قالی بافی هریس سروکار دارند. فرش هریس نه فقط به دلیل نقشه و طرح زیبایی که دارد، بلکه به دلیل کیفیت و دوام خود نیز شناخته شده و معروف است. به دلیل سرمای شدید این ناحیه، این فرش ها سفت و ضخیم هستند تا کف را گرم و راحت نگه دارند. مواد اولیه مرغوب باعث افزایش کیفیت پشم شده است.
راز بقای این فرش ها ، در پشم گوسفندان این منطقه است. خاک های این منطقه سرشار از مس است. این فلز در آب و گیاهان مورد تغذیه گوسفند استفاده و باعث انعطاف پذیری پشم می شود.
قسمت اصلی و مرکز طرح مانند یک الماس بزرگ در مرکز فرش است. و دارای خطوط صاف و شکسته و بدون خطوط منحنی است. طراحی هندسی از ویژگی های این حاشیه است. که لبه مرکزی تیز مرکز نماد درختان بلوط است. این فرش دارای مدل های هریس و گراوان است که بافت دندانه دار دارد. هریس دارای بافت معمولی و بافت گراوانی بزرگتر است. این فرش ها ترکیبی از فرش های شهری و روستایی است.
این فرش ها برای استفاده در دکوراسیون های مدرن در بین طراحان محبوبیت زیادی دارند.
تاریخچه فرش هریس
شاید به یقین بتوان گفت شهر هریس در کشور ما به اندازه دنیا شناخته شده نیست. و در بین کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، آلمان و … دلیل این محبوبیت فرش های دستباف فوق العاده است.
اگرچه نام اصلی این شهر به فارسی هریس است، اما در کشورهای مختلف دنیا این شهر را به نام هریز می شناسند. و فرش های این شهر به دلیل هماهنگی خاصی که در نقوش آن با آن دارد. یکی از بهترین گزینه ها برای تزیین منازل است.
به بیان ساده تر، فرش های این شهر را می توان فرش های آنتیک و مجلل دانست. که به دلیل طرح های خاص از قیمت بالایی برخوردار هستند. اما جالب است بدانید که حتی بسیاری از مراکز به دلیل این طرح های خاص، کاخ های مهم اروپا و … جهان نیز با این فرش تزیین شده است. یکی از این موارد کاخ سفید است.
پس از توضیح سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که فرش هریس یا هریس چه ویژگی هایی دارد که باعث محبوبیت فرش های این شهر شده است؟
مشخصات و ویژگی های فرش هریس
در این بخش سعی شده است که تا جایی امکان دارد. به بررسی کلیه جوانب و ویژگی های فرش هریس اعم از ابعاد و طرح گرفته تا رنگ و کیفیت بافت و ….پرداخته شود.
ابعاد فرش هریس
اما در این میان می توان گفت که مهمترین ابعادی که برای قالی بافی در این شهر مورد استفاده قرار می گیرد. فرش هایی به مساحت های 6، 12 و 20 متر است. شایان ذکر است که فرش هایی با اندازه ها و ابعاد سفارشی بسته به خواست سفارش دهندگان نیز بافته می شود.
طرح های فرش هریس
موضوعی که در بین تمامی طرح های فرش دستباف یکسان است، تاثیر ناحیه جغرافیایی بر بافت فرش است. به همین دلیل است که به راحتی می توان در یک نگاه حدس زد فرش در کدام منطقه از کشور بافته شده است. فرش هریس نیز از این امر مستثنی نیست.
یکی از ویژگی های طرح ها و نقشه های این فرش عدم استفاده از خطوط منحنی در بافت آن است. و البته آنچه در به وفور خواهید دید استفاده از اشکال هندسی اسلیمی و خطوط شکسته است.
اگر بخواهیم از طرح ها و نقشه هایی که در منطقه هریس استفاده می شود نام ببریم، باید بگوییم: تجری، صبوری، رزگل، حیات گل، توکلی، صمدخان، چالنگری، افشان و ….
نکته ای که ممکن است در اینجا لازم باشد به آن اشاره کنیم این است که بسیاری از مردم بر این باورند که هیچ یک از طرح ها به صورت دقیق پیاده نمی شود. زیرا بافندگان این منطقه بیشتر بر اساس الهام و تخیل ذهنی خود حرکت نموده. و گاهی تغییراتی در نقشه اصلی می دهند.
رنگ آمیزی فرش هریس
اگر بخواهیم یک جمله ساده در مورد رنگ فرش هریس صحبت کنیم. باید بگوییم که فرش های این ناحیه نمادی از استفاده از تضادهای متفاوتی است که در همه جا استفاده می شود.
از تضاد در رنگ های تیره و روشن گرفته تا تضاد در ریتم رنگ آمیزی فرش و موارد دیگر. اما در کل اکثر این فرش ها دارای رنگ تیره هستند. و دلیل این امر علاقه زیاد به استفاده از رنگ هایی مانند قرمز تیره (لاکی)، زرشکی، قهوه ای و بژ است.
استفاده از رنگ های برگرفته از دل طبیعت با ذهن خلاق بافنده، طرح و رنگ خاصی به فرش هریس می بخشد. در ساخت رنگ ها از رنگ های زنده استفاده شده است. فرش‌های قدیمی‌تر قرمز و نیلی بودند. اما امروزه از قرمز، کرم، مشکی و مسی استفاده می‌شود. اخیراً از یک تا چهار رنگ ابریشم نیز در بافت این فرش ها استفاده می شود.
ایده به کار رفته در فرش هریس
موضوعی که ممکن است کمی چالش برانگیز باشد. و نظرات مختلفی در مورد آن بیان شود. ایده های به کار رفته در بافت فرش هریس است. که طبق یک سنت در تاریخ این موضوع مطرح می شود که:
یکی از تجار تبریزی طرحی از لچک و ترنج را به شهر هریس برد. و در این شهر بافندگان آن را به خطوط شکسته تبدیل کردند. و ایده ای کلی برای بافت قالی در این منطقه ایجاد کردند. اما سوال اینجاست که آیا واقعا اینطور است. پس چرا فقط مردم این منطقه از استان آذربایجان شرقی باید این کار را انجام دهند. و حتی شهرهای اطراف آن سبک دیگری داشته باشند؟
اما باور صحیح تری که در مورد طرح و ایده نقشه های این منطقه می توان بیان کرد. استفاده از اسطوره ها (اصیل و کرم) و پوشش گیاهی منطقه برای خلق نقوش مختلف است.
بنابراین دور از ذهن نیست که طرح های به کار رفته در مناطق مختلف کمی شبیه هم باشند. و این نشان دهنده کپی برداری نیست. اعتقادات مذهبی، ابزار زندگی، حیوانات و گیاهان را نیز می توان از دیگر منابع ایده پردازی در طراحی این فرش های دستباف شگفت انگیز معرفی کرد.
کیفیت فرش هریس
یکی از مواردی که می توان گفت در آن شکی نیست کیفیت بالا و ماندگاری فوق العاده فرش های این منطقه است. که از دیرباز زبانزد عام و خاص بوده است. ریشه فرش هریس از پنبه و گره ها از پشم است. در هر سانتی متر مربع 25 تا 45 گره وجود دارد. ابعاد فرش های معمولی هریس: 100× 150 سانتی متر، 150× 200 سانتی متر، 200 ×300 سانتی متر، 300× 400 سانتی متر و گاهی هم 400 × 600 سانتی متر است.
قالی بافان هریس در گذشته فرش های ابریشمی دستباف ظریف و زیبایی تولید می کردند. به طوری که بسیاری از مردم با دیدن فرش تبریز و هریس تفاوت آن را نمی دیدند. اما به مرور زمان استفاده از پشم جایگزین ابریشم در فرش هریس شد. .
استفاده از پشم نه تنها از کیفیت فرش های این منطقه کاسته نشد. بلکه ماندگاری بسیار بالایی در آنها حاصل شد که این امر به دلیل استفاده از پشم بسیار مرغوب است.
جالب است بدانید که محققان و کارشناسان فرش دستباف معتقدند در شهرستان هریس به دلیل وجود معادن مس، آب رودخانه هایی که گوسفندان از آنها تغذیه می کنند دارای مس است. که باعث کیفیت بالای پشم گوسفند می شود.
اگر بخواهیم کیفیت و ماندگاری فرش هریس را در یک جمله برای شما بیان کنیم. باید بگوییم؛ فرش های این منطقه در صورت استفاده صحیح بیش از ده ها سال به راحتی قابل استفاده هستند.
گره، تراکم و پرز فرش
از نظر تراکم، فرش هریس را می توان یکی از دسته های تقریبا کم تراکم دانست. و مقدار آن تقریباً حدود هزار گره در دسی متر مربع است. از نظر پرز نیز باید گفت که در فرش هریز با پرزهای بلندی مواجه هستید. که نه تنها تاثیر منفی بر بافت این نوع فرش نگذاشته است. بلکه به دلیل همین پرزهای بلند توانسته است راحتی و احساس خوبی برای کسانی که روی آن راه می روند، رقم بزند.
البته لازم به ذکر است که موضوع مورد بحث در حال حاضر مشخصات فرش هریس است. و اگر بخواهیم به بافت های قدیمی این شهر توجه کنیم. می توان نمونه های زیادی از فرش های دستباف را مشاهده کرد.
رنگرزی طبیعی فرش هریس
در قسمت های قبل اشاره کردیم که در بافت فرش دستباف هریس، تمرکز اصلی بر استفاده از تضاد رنگ است. اما لازم است بدانید که این رنگ ها و تضادها همگی از دل طبیعت نشات می گیرند.
برای رنگرزی و رنگ فرش هریس از گیاهان طبیعی این منطقه استفاده می شود. که مهمترین آنها عبارتند از ; روناس، زالیر، کولی تولوخ، پوست پیاز، قره چوپ (چوب سیاه)، نیل کلکته، دوه قولاقی (گوش شتر)، ریشه اشگون و … که هر کدام برای تولید رنگ خاصی استفاده می شود.
استفاده از این گیاهان علاوه بر کیفیت و هارمونی، رنگ فوق العاده ای به این فرش می بخشد. و رنگ های تیره به کار رفته در آن از جمله؛ زرشکی، قهوه ای سیر، قرمز سرمه ای و سبز وضوح و ماندگاری بالایی دارند.
الگوها
قالی‌های هریس دارای مجموعه‌ای بی‌پایان از نقوش استادانه هستند. که همگی بی‌عیب و نقص اجرا شده‌اند. می‌توانید این فرش ها را با ترنج هایی در هر شکل و اندازه، باغ‌هایی با انواع نقوش گل و نخل، صحنه‌های شکار و مجموعه‌ای از نقش‌های منحنی پیدا کنید.
اگر به سبک شاه عباسی علاقه دارید، قالی های زیادی با این طرح پیدا خواهید کرد. برخی نیز ممکن است ترکیبی از سبک اسلامی و شاه عباسی باشند.
اگر به دنبال فرشی باکیفیت با نقش و نگارهای ساده تر هستید. باید به فرش های هریسی که دارای نقش های هندسی ابتدایی تری هستند نگاهی بیندازید.
ویژگی های فرش تبریز
قالی‌های تبریز به دلیل بافت ظریف، کیفیت استثنایی و تنوع رنگ‌ها و نقوش بسیار معروف هستند. این قالیچه‌های دستبافت حقیقتاً نشان‌دهنده استعداد و مهارت بی‌نظیر بافندگان تبریزی در شمال غرب ایران هستند. مهارت ها در طول نسل ها منتقل شده است. و کیفیت فرش ها در طول سال ها بدون تغییر باقی مانده است.
اگر به دنبال خرید فرش تبریز هستید. مواردی که باید به آنها توجه کنید را در اینجا آورده ایم:
قالی‌های تبریز معمولاً پرزهای کوتاه‌تری دارند. بنابراین عموماً نسبت به سایر فرش‌های دستباف ایرانی نسبتا سبک تر هستند.
دقت و نظم بافت فوق العاده ای دارند. این تا حدودی به دلیل قلاب فلزی است که در گره زدن گره ها استفاده می شود.
فرش تبریز همچنین به خاطر طیف گسترده ای از رنگ ها از جمله قرمز تیره و آبی و همچنین رنگ زرد به خصوصی که دارند شناخته شده است.
بافندگان تبریزی به جای گره ایرانی از گره ترکی استفاده می کنند. و به همین دلیل قالی های تبریز قوام زیادی دارند. و دارای نقوش متقارن کاملی هستند.
فرش تبریز از فرش های باکیفیت است. اگر به فرشی نگاه می کنید و کیفیت آن درجه یک نیست، مطمئن باشید که فرش اصیل تبریز نیست. طرح ها و گره های آنها بی عیب و نقص و طرح ها بسیار استادانه است. هنگامی که دست خود را روی پرزهای فرش می کشید ، در لمس نرم و صاف به نظر می‌رسد.
برخلاف بسیاری از قالی‌های روستایی که دارای پالت رنگی ساده و روستایی هستند. در فرش تبریز از طیف وسیعی از رنگ‌های تصفیه شده مانند رنگ‌های مسی، سفالی و شرابی استفاده می‌شود. گاهی از آبی سرمه ای، طلایی، قهوه ای مایل به زرد و سبز ، برای برجسته کردن رنگ های اصلی و ایجاد جلوه ای چشمگیر استفاده می شود.
فرش های بافت تبریز بافتی نرم و لطیف دارند. این به این دلیل است که بافندگان فقط از پشم، پنبه یا ابریشم با بالاترین کیفیت برای تولید فرش استفاده می کنند. نحوه ایجاد گره ها نیز بر بافت فرش تمام شده می افزاید.
در اکثر قالی های تبریز، پود و تار ممکن است از پشم یا پنبه باشد. تارها یا پودهای افقی فقط در قسمت پشتی فرش دیده می شود. فرش تبریزی که به خوبی نگهداری شده باشد، در طول سالیان متمادی ارزش خود را حفظ خواهد کرد.
از ابریشم برای ایجاد ریشه در فرش های بسیار مرغوب استفاده می شود. حاشیه ای که در فرش تمام شده قابل مشاهده است از طول اضافی تار تشکیل شده است.
بافندگان از ترکیب گره های ایرانی و ترکی برای بافت قالی های تبریز استفاده می کنند.
قالی‌های تبریز از جمله فرش‌های ایرانی گران‌تر هستند. اما همان طور که هر متخصص فرش به شما می‌گوید. قیمت بالاتر با توجه به جلوه بصری بی نظیری که این فرش قرار است به محل زندگی شما بدهد می ارزد. به علاوه فرش و علی الخصوص فرش تبریز یک کالای سرمایه ای ارزشمند محسوب می شود.
این قالی‌ها و فرش‌های شرقی با ابریشم طبیعی یا کورک‌پشم بافته می‌شوند. و همچنین بافندگان به ندرت از مواد مصنوعی استفاده می‌کنند. رنگ های مورد استفاده در داخل فرش ها به طور طبیعی از گیاهان استخراج می شوند.
فرش دستباف در دکوراسیون
هر فرش و قالیچه ای منحصر به فرد است. هیچ دو فرش ایرانی یکسان به نظر نمی رسند. بافنده‌ها طرح‌ها و طرح‌های رنگی مختلفی را می‌بافند. تا با استفاده از مهارت‌های خلاقانه و تخیلی خود، یک قطعه برجسته را به نمایش بگذارند.
یک فرش ایرانی می تواند حالت پویایی ایجاد کند که هر فضای نشیمن ضعیفی فاقد آن است. طرح های پیچیده و رنگ های دلپذیر به اتاق جذابیت بصری می بخشد. و به هماهنگی فضا با وسایل آن کمک می کند. با تعداد فراوان و متنوع سبک های فرش موجود در بازار، انتخاب فرش ایرانی تقریباً کار سختی است.
نقش کفپوش در دکوراسیون
بیایید با کفپوش شروع کنیم. به نظر من بهترین نوع خانه برای یک فرش ایرانی جدید کفپوش چوبی است. یک کفپوش چوبی با لاک زیبا به خودی خود می تواند یک بخش خیره کننده برای فضای زندگی شما باشد. رنگ‌های طبیعی و خاکی کف چوبی ، هر فرش دستباف و ارزشمندی را بیشتر برجسته می‌کند. و یک «قاب» خوب برای فرش نیز ارائه می‌کند. در مقابل، فرش نگاه را به کفپوش چوبی جلب می کن.د و از آن در برابر خراشیدگی و آسیب هم محافظت می کند.
یک قانون کلی که هنگام انتخاب فرش باید رعایت کنید این است که رنگ کفپوش خود را در نظر بگیرید. اگر کف چوبی است و رنگ روشن‌تری دارند، یک فرش تیره نسبت به یک فرش روشن‌تر بهتر است. به همین ترتیب، برعکس صحیح است. برای کف چوبی تیره ، فرش های رنگ روشن مناسب تر است. انواع دیگر کفپوش هایی که برای فرش دستبافت ایرانی مناسب است. و می توان آن را در نظر گرفت، مرمر، کاشی و در برخی موارد حتی موکت است. تطابق رنگ با هر یک از این سبک های کفپوش بسیار مهم است.
تعیین رنگ غالب
دکوراسیون و مبلمان اتاق شما می تواند نقش مهمی در انتخاب فرش داشته باشد. رنگ های پرده و اثاثیه برای انتخاب فرش ایرانی مناسب فضای شما ضروری است. سخت ترین قسمت در تصمیم گیری در اینجا این است که طرح رنگ غالب فضای خود را مشخص کنید. با مقایسه تمام رنگ‌های اصلی که در اتاق می‌بینید (رنگ‌های پرده، اثاثه یا لوازم داخلی، مبلمان و همچنین رنگ روی دیوارها). باید رنگ غالب را به عنوان مبنایی برای انتخاب فرش انتخاب کنید.
به محض اینکه شروع به خرید فرش می کنید. این یک نقطه شروع برای شما فراهم می کند. این لزوماً به این معنا نیست که باید از همان رنگ برای فرش استفاده کنید. اما حداقل می دانید که آن را با چه چیزی هماهنگ کنید. گاهی اوقات همخوانی با رنگ غالب ثانویه می تواند انتخاب هوشمندانه ای برای فرش باشد. همان طور که قبلا ذکر شد، رنگ کفپوش را نیز در نظر داشته باشید.
قیمت و کیفیت فرش
قیمت، اندازه و کیفیت از عوامل مهم دیگر در انتخاب فرش شما هستند. فرش‌های ایرانی معمولاً ارزان نیستند. مخصوصاً زمانی که اندازه‌ی اتاق و همچنین دوام فرش را مشخص کنید. هنگام انتخاب اندازه مناسب برای فرش، بدیهی است که اندازه اتاقی که تزئین می کنید مهم است. اما تنها عامل تعیین کننده نیست. شاید بخواهید 1 فرش بزرگ قسمت کانونی را بپوشاند، یا حتی تعدادی فرش کوچک گرد یا بیضی شکل در زیر میزهای انتهایی یا میزهای قهوه خوری باشد.
با این حال، قیمت و کیفیت بالا بر اساس نیازهای شما و همین طور سبکی که مایل به داشتنش هستید می تواند متفاوت بوده و رنج وسیعی را در بر گیرد. فرش های ظریف تر و با کیفیت پایین تر نیاز به نگهداری و تمیز کردن بیشتری دارند. و اغلب زودتر از آنچه فکر می کنید تعویض می شوند. از فرشی که می خرید باید لذت ببرید، نه یک پروژه در حال انجام و پر از دردسر، پس بهتر است سنجیده عمل کنید. همچنین به خاطر داشته باشید که فرش بزرگتر ممکن است اصلا ضروری نباشد. اغلب اوقات، انتخاب یک فرش کوچک تر از همان سبک می تواند بسیار بهتر باشد. در عین حال، با فرش کوچک تر قیمت کمتر می شود و کیفیت ثابت می ماند.
به یک تصویر ذهنی از فضا بسنده نکنید
هنگام خرید فرش خود، به یک تصویر ذهنی از اتاقی که در حال تزئین آن هستید، وابسته نباشید. از فضا عکس بگیرید. نیازی نیست که عکس با کیفیت باشد. یک عکس سریع یا حتی یک عکس تلفن همراه به خوبی انجام خواهد شد. حتی بهتر از آن، در حالی که در اتاق نشسته اید، یکی را به صورت آنلاین سفارش دهید و فرش را به صورت ذهنی با آن ست کنید! در هر صورت، فقط به حافظه تکیه نکنید.
این اشتباهی است که نمی توانید مرتکب آن شوید، به خصوص اگر فروشگاه دارای سیاست عدم ارجاع باشد. خوشبختانه فرش آنلاین به عنوان اولین و بزرگترین فروشگاه اینترنتی فرش کشور این امکان را برای شما فراهم نموده است که با خیال راحت در صورت نیاز بتوانید فرش را تعویض یا در صورت سایر مشکلات ارجاع دهید.
